Omuz Çıkığı Tekrarlar Mı?
Omuz çıkığının tekrarlama olasılığı, hastanın yaşına bağlı olarak değişir. 20 yaşının altında travma ile (düşme, spor yaralaması, kaza vs.) olan çıkıklarda büyük oranda (%90 ve üzeri) tekrar çıkık oluşur. Bu durumda öncelikle cerrahi tedavi tercih edilebilir. Çıkık ile birlikte kemik kırığı varsa ve omuz yerine otursa bile ayrık duruyorsa cerrahi tedavi düşünülür. Üst düzey spor yapanlarda (profosyonel sporcu, her gün düzenli spor yapan) cerrahi tedavi öncelikle düşünülür.
20-30 yaş arası hastalarda tekrar çıkma oranı %50-75 aralığında görülür. Bu hastalarda hastanın işi, yaptığı spor veya tekrar çıkma durumuna göre ameliyat ya da ameliyatsız tedavi düşünülür. 40 yaşından sonra görülen omuz çıkıklarında tekrarlama riski düşüktür (%15). Bu hastalarda çoğunlukla ameliyatsız tedavi (fizik tedavi ile omuz kas güçlendirmesi) öncelikle düşünülür.
Yaşa bakılmaksızın omuz çıkığı günlük aktivite sırasında ya da spor yaparken tekrar oluyorsa cerrahi tedavi yapmak gerekir.
Bankart Lezyonu Nedir?
Omuzu yerinde tutan en önemli yapılardan biri labrum denilen omuzun ön ve arkasındaki kıkırdak dokulardır. Bu dokular otomobilin tekerleğinin kaymasını engelleyen takoz gibi omuzu yerinde tutmaya yardımcı olur.
Tıp dilinde Bankart lezyonu olarak adlandırdığımız omuzun ön tarafındaki labrum yırtıkları kendi kendine iyileşemez ve tekrarlayan omuz çıkıklarına neden olur. Kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren bir soruna dönüşebilir. Bu nedenle tekrarlayan omuz çıkıklarının hafife alınmaması, mutlaka doğru yaklaşımla tedavi edilmesi gerekir.
Özellikle aktif spor yapan ve sporla profesyonel olarak uğraşan kişilerde ilk çıkıklar sonrasında cerrahi tedavi tercih edilebilir. Çıkık sayısı artmaya başladığı zaman omuz tekrarlayan çıkıklarının tedavisi çoğunlukla artroskopik (kapalı yöntemlerle) ve açık tamir metodlarıdır. Özellikle 30 yaş altı aktif hasta grubunda tekrarlayan çıkıkların görülme yüzdesi %85-90’lara çıkmaktadır.
Yaşlı hastalarda çıkıkların tekrarlaması durumunda, özellikle kemik lezyonlarının eşlik ettiği vakalarda açık ameliyatlar veya protez ameliyatları gerekebilir.
Omuz çıkığında cerrahi tedavi yöntemleri?
Tekrarlayan omuz çıkıklarında çeşitli cerrahi tedavi yöntemleri mevcuttur. Günümüzde teknolojinin ve cerrahi birikimin artmasına paralel olarak bu vakalarda çoğunlukla artroskopik (kapalı yöntemlerle) teknikler uygulanmaktadır. Artroskopik tedavide hastalar, anestezi aldıktan sonra, omuz bölgesinde açılan 3 ya da 4 portal (delik) yoluyla kamera altında, açık tedavi uygulanmadan tedavi edilebilmektedir.
Artroskopik tedavinin en önemli avantajı, yara bakımını gerektirmemesi, doku iyileşiminin daha hızlı olması ve hasta konforudur.
Artroskopik tedavinin uygulanamadığı hastalarda yırtık olan labrum, açık tekniklerle yerine dikilebilir. Her iki tedavide de doku iyileşmesi açısından fark yoktur. Açık tedaviler, yara bakımı gerektirebilen ve ameliyat sonrası hastanede kalış süresi birkaç gün daha uzayabilen tedavilerdir.
Omuz Çıkığı Ne zaman İyileşir?
- Omuz çıkığı ameliyatından sora yapılan cerrahi işlemin detaylarına göre genellikle sınırlı hareket aralığında hafif bir egzersiz programı verilir.
- Genel olarak, hastalar ameliyattan 2-3 hafta sonra günlük yaşamda zorlayıcı olmayan hareketler yapabilirler. Kolun omuz askısı benzeri korumalı şekilde tutulması önerilir.
- Hastalar ameliyat sonrası yaklaşık 1 ay boyunca günlük yaşam, alışveriş ve araba kullanma gibi konularda yardıma ihtiyaç duyabilirler.
- Otomobil sürüşü için hasta gerekli işlevleri rahat ve güvenli bir şekilde yerine getirene kadar beklemelidir. Omuz çıkığı ameliyatı sağ omuzda yapılmışsa vites değiştirme kolunun aynı omuz olması nedeniyle bu süre daha da uzayabilir.
- Genellikle iyileşme süreci, fizyoterapist eşliğinde ameliyattan 4-6 hafta sürmektedir. Ameliyattan birkaç ay sonra hastaların birçoğu omuzlarını normal aktiviteler için kullanabilmektedir.
- Temaslı sporlar veya omuzu yüksek yerinden çıkma riski taşıyan hareketler genellikle yaralanma sonrası 4-6 ay boyunca devam etmemelidir.
Omuz Çıkık Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi
- Fizik tedavi sürecinde omuzun sertleşmesini önlemek için genellikle korumalı hareketler önerilmektedir.
- Omuzun güçlenmesi için yapılan fizik tedavi hareketlerinin yeniden yaralanmalara neden olmayacak şekilde düzenlenmelidir. Bu nedenle, Ortopedi ve Travmatoloji cerrahi veya süreci takip edin fizik tedavi uzmanı 3-6 ya hafta boyunca sınırlı hareket planlarken ikinci altı hafta boyunca egzersizleri güçlendirecektir.
- Hastaların tek başına yapabileceği egzersizlerin planlanması etkilidir.
- Egzersizler rahatsız edici, zor veya acı verici ise, hasta derhal cerrahla temasa geçmelidir.
Omuz Çıkığını Önlemek İçin Neler Yapmak Gerekir?
- Omuz çıkığına neden olabilecek aktivitelerden uzak durulmalıdır.
- Düşmemek için dikkat edilmelidir.
- Omuz hareketlerini içeren spor yapılıyorsa, omuz uygun şekilde güçlendirilmelidir. Spor öncesi gerekli germe ve esneme egzersizleri yapılmalıdır. Yapılan spora göre omzu korumak için koruyucu kıyafet giyilmesi gerekiyorsa ihmal edilmemelidir.
Daha önce bir omuz çıkığı yaşayan kişilerin yaralı omzu güçlendirmek için rehabilitasyon ve egzersiz yapmaları tekrarlayan omuz çıkıklarının önüne geçebilmektedir.
