Ayak ve Ayak Bileği Rahatsızlıkları

AYAK ve AYAK BİLEĞİ AĞRILARI 

  • Topuk ağrıları

Topuk kemiği onlarca kemik, eklem ve yüzün üzerinde tendon, kas ve bağ bulunan ayağımızdaki en büyük kemiktir. Topuk kemiği yürüdüğümüz sırada yerle ilk temas eden kemiktir ve hem bu temastan kaynaklanan şok emme görevini hem de hareket sırasında üzerine binen tüm ağırlığı yüklenir.

Topuk ağrısında en belirgin belirtiler ağrının en çok sabahları, yataktan ya da oturduğunuz yerden kalkarken şiddetlenmesi ve yürüyüş sırasında azalmasıdır. Hareketsiz kaldıktan bir süre sonra ayağa kalktığınızda ağrı yoğun şekilde hissedilir. Yürümek ağrıyı hafifletir görünse de, uzun yürüyüşler ya da uzun süre ayakta kalmak ağrının yeniden kötüleşmesine sebep olacaktır.

Topuk ağrısının birçok nedeni olabilir. Çoğu kez basma / yürüme bozuklukları nedeniyle topuk kemiğine ve ona bağlı yumuşak dokulara aşırı baskı uygulanması başlıca nedendir. Baskının sebebi yaralanma veya yürüme, koşma ya da sert bir zemine atlama nedeniyle oluşan zedelenmeler de olabilir. Fazla kilolar ya da ucuz terlik gibi yanlış ayakkabı seçimleri de topuk üzerindeki yükü arttırabilir.

Topuk ağrısı ve ağrının yanı sıra kızarıklık, şişme, ısınma gibi iltihap belirtileri uzun süre geçmiyor ve bu belirtiler günlük aktiviteleri engelliyorsa bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına muayene olmak gerekir.

Nasırlar özellikle ayaklarımızda, bazen de vücudumuzun diğer bölgelerinde oluşan deri sertleşmeleridir.

Nasırların birçok nedeni var ama bunların çoğu da günlük yaşamdaki dikkatsizliğimizden kaynaklanıyor. Bozuk bir yürüyüş nasır nedeni olabilir ama en çok da ayaklarımıza uygun olmayan ayakkabılar nasır oluşumuna neden olur. Özellikle yüksek ve sivri topuklu ayakkabılar kadınlarda erkeklerden neredeyse dört kat daha fazla nasır görülmesine yol açmaktadır.

Nasırlara yok açan nedenlerden biri de ayaktaki şekil bozukluklarıdır. Bunyon ve çekiç parmak gibi kemik çıkıntılarının ayakkabılara daha çok sürtünmesi ve oradaki deride nasır oluşması olasıdır. Ayrıca ayakkabıları ve sandaletleri çorapsız giymek de nasıra yol açabilir. O yüzden sıcak havalarda bile olsa çoraptan kaçınmamaya ya da oldukça yumuşak ve kaliteli ayakkabılar almaya dikkat edin.

Tırnak Batması 

Kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren tırnak batması aynı zamanda ayak sağlığını da tehdit etmektedir.

Genellikle yanlış ayakkabı(topuklu, sivri uçlu ayakkabılar), yanlış tırnak kesimi, tırnağın üzerine basılması veya darbe alması ve kalıtsal nedenlere bağlı olarak görülen tırnak batmasıdır.

Tırnağın batmasının belirtileri; deriye gömülmesi sonucu deri altında kendine yer bularak bunların kızarık, ağrı, yanma, iltihap akıntısı belirtilerin baş göstergesidir.

Tırnak Batması Tedavisi; kişiden kişiye tedavi süreçleri rol göstermektedir.

  • Hallux Valgus (başparmak eğilmesi) 

Hastalığının ayak baş parmağının dışarı doğru eğilmesi demektir. Halk arasında bu hastalık “ayak baş parmak çıkıntısı” veya “bunyon” olarak da bilinmektedir. Bu hastalıkta ayağın birinci parmağının tarak kemiğinin içeri doğru, baş parmak kemiğinin de dışarı doğru eğilmesiyle kemiğin çıkıntılı bir halde olmasıdır. Genellikle hastalık erken yaşta çok hafif düzeyde başlar, zaman içinde ilerleyerek daha ciddi bir hal almaktadır. Belirli bir açıyı aştığı zaman hastanın hayat kalitesini düşürmesi, ağrının oluşması, yürümesini ve ayakkabı giymesini zorlaştırıcı semptomlar baş rol oynar.

Yanlış ayakkabı tercihi tek başına Hallux Valgus’a yol açan bir etken değildir. Hastalarda genetik alt yapının olması yani ailesel bir yatkınlığın olması gerekir. Böyle hastalar dar, yüksek topuklu sivri burunlu ayakkabılar (stiletto) giyerlerse hastalığın ilerlemesi ve semptomların daha ciddi hale gelmesi kaçınılmaz olur.

Zamanla deforme olmuş başparmak kemiğinin dış yüzeyindeki ciltte gözle görülür bir kızarıklık, şişlik ve enflamasyon  gözlemlenir. Kişiler ayakkabı giyerken ve yürürken ağrı, acı ve uyuşma hissederler. Silikon aparatlarla, ayakkabının cilde ve enflamasyon bölgesine yaptığı baskıyı kısa süre ile önleyici ve rahatlatıcı olabilirler, ancak bu rahatlama hissi geçici bir süreçtir.

Cerrahi esnada yumulak doku ve kemik düzeltici işlemler uygulanarak  ayağın yük taşıma kapasitesi normale getirilebilir.

Aşil Tendon Yaralanmaları

Futbol ve basketbol sırasında meydana gelen ani zorlama işlevi sırasında oluşur. Bunun yanı sıra trafik kazaları, yüksekten düşmeler, yapısal bozukluklar, uygun olmayan ayakkabı seçimi, zorlama ve zemin bozuklukları gibi durumlar da ayak tendonunda hasar meydana gelebilir.   Aşil kopmasında, tendonun koptuğu yer kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Çoğunlukla kopma, tendonun topuk kemiğine (kalkaneus) yapıştığı yerin yaklaşık 3-4 cm üst kısmında oluşmaktadır. Daha az sıklıkla da topuk kemiğine yapıştığı yerden olur ki bu daha ciddi bir sakatlıktır.

Tedavisi :

Cerrahi ve ameliyatsız yöntemler uygulanmakta olsa bile, son yıllarda baş gösteren cerrahi girişim daha ön planda kullanılmaktadır. Her iki yöntemin kendisine özgü üstünlükleri vardır.

Ameliyatsız tedavi bacağın 4-6 hafta süre ile alçıya alındığı ve üzerine basma ve hareketin geç verildiği bir yöntemdir. Yaralanmayı izleyen ilk 48 saatte yapılan alçı tedavisinin sonuçları cerrahi ameliyatlarla aynı sonuç verebilmektedir. Fakat 1 haftadan fazla gecikmelerdeki ameliyatsız tedavide tekrar kopma olasılığını görülmektedir. Bu tedavinin amacı ayak bileğini bükük şekilde sabitleyerek yırtılmış tendon uçlarını bir arada tutmak ve iyileşmesini beklemektir. İlk olarak 30-40 derecede sabitlenir. Her hafta alçının bükük pozisyonu 10 derece azaltılır ve ayak bileği düz hale gelince (3. hafta bitiminde) hastanın kısmi yüklenmesine izin verilir. 2-3 hafta kısmi yük sonrası hastanın tam yüklenmesi istenir.

AYAK BİLEK KIKIRDAK YARALANMALARI

Talus Osteokondral Defekt

Talus ayak bileğinde kaval kemiğinin alt yüzeyi kıkırdak kısımıyla ayağı bağlayan kilit bir kemiktir. Talusun   büyük bir kısmı eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Özellikle ayak bileği eklemine bakan kısmı tamamen kıkırdakla kaplı olup kıkırdak yaralanmaları sık görülür.

İşte bu talus denen kemiğin Ayak bileği eklemine bakan kıkırdak  yüzeyinde meydana gelen kırıklar, ezilmeler, çürümeler talus OCD olarak adlandırılır.

Bu kemik kıkırdak yüzeyinde olan kırıklar makrotravma denen büyük bir travma, burkulma sonrası gelişebileceği gibi tekrarlayan mikrotravmalar yani küçük küçük gelişen zorlamalar sonrasında da oluşur. Hiçbir neden olmadan gelişen durumlar olduğu gibi bunlar çok nadiren kendiliğinden oluşur. Yani genellikle burkulma gibi bir travma öyküsü görülür.

Hastalarda genellikle zaman zaman zorlama ile olan ya da uzun süreden beri devam eden ve aktivite ile ortaya çıkıp artan zonklayıcı batıcı ayak bileği ağrısı şikayetleri olur. Bu ağrıya şişme, takılma hissi, eklemden ses gelmesi, kilitlenme gibi yakınmalar da eşlik edebilir.

Tedavi muayene sonrası röntgen ve MR ile yapılan teşhis sonrası kıkırdak hasarının sınıflandırılmasına göre yapılır.

Cerrahi dışı tedavi seçenekleri nelerdir?

Erken dönemdeki kırdığın bütünlüğünün bozulmadığı yani ayrılmamış kıkırdak yaralanması olan hastalar cerrahi dışı tedavi ile takip edilebilir. Bu tedavi de istirahat, ayak bileklikleri, gerekirse alçı uygulaması, koltuk deneyi kullandırarak yük verilmemesi şeklinde olur. Bu tarz kısıtlama tedavisinden 6-8 hafta sonra hasta tekrar muayene edilir ve tetkikleri yenilenir.

Ameliyatsız tedaviye rağmen kıkırdak iyileşmiyorsa,  tanı konulduğu anda ileri evrede kıkırdak hasar fazla olan hastalarda, kıkırdak kırılıp eklem içine serbest olarak parçalarının düştüğü durumlarda, kırdığın alt kısımdaki kemikte kistin geliştiği olgularda cerrahi tedavi önerilir.

Cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?

1-1.5 cm boyutundaki hasarlarda Artroskopik (kapalı) ameliyat yöntemiyle hasarlı kıkırdak bölgesi temizlenir. Ardından hasarlı bölgeye kemik iliğine doğru delikler açılır. Bu yönteme mikrokırık yöntemi denir. Açılan deliklerden kıkırdak bölgesine doğru kan ve kemik iliği akışı sağlanarak kıkırdak oluşumu uyarılır.

Kıkırdak hasarının 1,5-2 cm ve üstünde olduğu vakalarda mozaikplasti denen bir yöntem uygulanır. Bu yöntemde diz eklem kıkırdağında küçük tüpler şeklinde kıkırdak alınarak ayak bileğine nakil edilir.

 

TOP